Հեռու..

Քաղաքապատկեր իմ խորանարդիկից

Կտ տկ

կտ տկ 

կտ տկ

Անծանոթ ձայն մոտիկից

Սեղմել կողքից, ներքևից, տակից, վերևից: Ոչ, երթուղայինում չեմ:

Սեղմել  մտքերդ, արարքներդ, երազանքներդ...

Երազանքներդ... 

Ներսից թափանցիկ, դրսից անթափանց խորանարդիկիս դուռը  արդեն կառավարելի է:

Ցանկության դեպքում  այն կբացի իր հյուրընկալ դռները: Իսկ այնտեղ տաք թեյն է՝ մի կտոր սիրալիր լիմոնով: Այնտեղ մի զույգ անշունչ, անգույն, անփայլ աչքերն են: Միևնույն է՝  նրանք հասկանում են: Այնտեղ բոլոր կորուստներս են, բոլոր  չասված բառերս, բոլոր փոքր, բայց գեղեցիկ քայլերը, ինչպես  ներդաշնակ պարի  առաջին քայլը՝ փոքր, տեղին: 

Թեթևության անսովոր զգացում

Խորանարդիկի դուռը բաց է, այն կառավարելի է:  Ժպիտ ՝է, տաքություն է, լույս է ներսում. խորանարդիկը բաց է՜, բաց է՜

Այն բաց է թողնում բոլոր կորուստներս: Թվում է՝ չեմ կորցրել, բայց միևնույն ժամանակ չունեմ դրանք ներկայումս: Զգում եմ, բայց փաստացի չկան: Իսկ ավելի ճիշտ, իմ համար փաստացին ստույգ չէ,  ես կհավատամ իմ խորանարդիկում ապրող զույգ աչքերի պատմած ճշմարտությանը: Քաղցր ճշմարտությանը, այն դառը չէ, ինչքան էլ համոզեք հակառակը: Կորուստը միանշանակ չէ, տխրությունը ու ցավը միանշանակ չեն, ձախողումը միանշանակ չէ: Գուցե խորանարդիկներից դւորս այդ ամենը չկա, կամ ուրիշ խորանարդիկում է, կամ  քո  գունավոր, երազանքներով լի գնդում՝ քո մոլորակում: 

Մինչ մյուս հանդիպում

Իմ մոլորակում, կամ՝ քո

Կորոշենք, երբ  կրկին սխալվենք՝ կարծելով, թե հավերժ ենք հրաժեշտ տալիս միմյանց: 

Չմոռանաս  քո խորանարդիկից նայել աշխարհին՝ այդպես հանգիստ է, խաղաղ, առանց  սևի, մռայլի, վատի..

Ճանապարհների մտքերից

.. Աչքերը բացում է, փոշմանում երազում դանդաղ քայլող մեկին մենակ թողնելու համար ու
նորից փակում աչքերը՝ ետ ճանապարհի հույսով: Ախ, չստացվեց, ուրիշ երազ ընկնելը այդքան էլ հաճելի չէր: Այնտեղ  նրան էին սպասում  Մոխրակույտը ու Մռայլակը, որոնց հանդիպելը երևի վերջին ցանկությունը կլիներ նրա ցուցակում: Զարթուցիչը դեռ կես ժամ առաջ էր նոր օրվա բացվելու մասին հայտարարել, բայց անգամ այդ հաճելի երաժշտությունը չէր համոզել մահճակալից հեռանալ ու անցնել ստանդարտ օրերի գործողություններին: Ամենածանրը քնից արթնացող մարմնին մահճակալից անջատելն է:

Ահա այսպես էին սկսվում Նինայի վերջին մի քանի ամիսների գիտակից օրերը: Ինչու՞ գիտակից: Որովհետև երբեմն օրերը այնքան անկարևոր ընթացք էին ստանում, որ մեկ-մեկ անջատվում էր զուտ "հասկանալ" կոճակը: 

Կարոտել է իր վախերին, կարոտել է, որովհետև դրանք  լիքն էին գույներով՝ թեկուզ տեղ-տեղ ընդհատվող, բայց վառ ու հիշվող: 

Նինան է...Կանգնել է Ուրախ Ավտոբուսի դիմաց ու խոսում է (բարձրաձայն, բայց կտրատվող ձայնով).

...Կարմիրը արյունը չէ: Տեսնես ինչ կլիներ, եթե աշխարհում  հակուղղված կամ համուղղված իրար համար մարդիկ ամեն օր միևնույն գույնով  լցնեին իրենց արտաքինը: Դե պուճուր ժամանակ էլ էինք մտածում, որ եթե մեր սիրած էակիկը նույն գույնն է հագել այդ օրը, ինչ մենք, ուրեմն էստեղ մի բան կա: Լավ, թեկուզ դա չլիներ: Լիներ այնպես, որ նրանք զուգահեռ գործողություններ անեին: Օրինակ մեկը իր  երազանքների ամփոփումը այդ օրվա համար ավարտեր, իսկ մյուսը դեռ նոր սկսեր, բայց իրականում այդ երազանքները համընկնեին, կամ գուցե նման լինեին մեծ մասով: Զուգահեռներից մեկը որոշել է այդ օրը չենթարկվել անհասկանալիից ծնված կանոններին ու աշխատանքի կամ դասի գնալ մի ուրիշ ճանապարհով, որը գուցե այդպես էլ չտանի վերջնակետին: Մյուսը նույնպես փոխում է ճանապարհը, բայց հակառակ ուղղությամբ: Ուղղակի զուգահեռ ուղիղները չեն հատվում: Ու նրանք  կհատվեն, եթե մեկը իր սովորական հունով գնա, իսկ մյուսը՝ փորձի ազատվել անհասկանալիի կանոններից:

Մեկը այսօր կարմիրով է  լցված, մյուսը՝ կանաչով: Կարմիր-կանաչ? չէ՜, փոխեցինք նարնջագույն և բաց կանաչ կամ էլ չգիտեմ: Ուրախ, մի բան էլ դու ասա դե: Հա, իրոք, դու չես խոսում, մենակ ժպտում ես, դե ով էլ չի ժպտա, երբ անընդհատ երիտասարդներ են իր շուրջը պտտվում ու նույնիսկ իրենց տրամադրության  ու երազանքների մի քանի կտորը հանձնում նրա ենթակայությանը: Երաժշտությունը հոսում է, իսկ ես դեռ կանգնած եմ: Երևի հիմա նա էլ կանգնած է զուգահեռ փողոցում ու խոսում է  տաք բլիթներ վաճառող սպիտակահեր, թմբլիկ կնոջ հետ: Ուրա՜խ, խոսքով ընկար, ինձ էլ ուշացրիր պարապմունքից: Կբարևես նրան, մի քանի րոպե հետո այստեղով կանցնի...

Թարթող լուսամփոփներ

Ու էլի  բարձրանում եմ սպիտակ երթուղայինը, նստում վերջում մի ազատ տեղ ու քարանում: Մտածել, թե հնարավոր է մի  ձեռք վերցնում ու  աղմուկը հատուկ մոտեցնում է ինձ, մի քիչ  անտրամաբանական է, թեթևամիտ, իսկ ուրիշ տարբերա՞կ: Մի կանգառով մոտենում եմ տաք թեյին, հաջորդ կանգառում երթուղային է բարձրանում բռնցքամարտի պարապմունքից նոր դուրս եկած  մի պատանի. աչքերը հազիվ են բաց մնում,  ոտքերը նույնիսկ իվիճակի չեն  պահել այդքան թեթև քաշը, բայց պետք է տուն հասնել, քիչ մնաց: Պատանին ձեռքում պահել է  ծռմռված հարյուրանոցը ու  հենվել երթուղայինի ներսում առկա միակ սյանը, որը շատերի գոնե կանգնած գնալու հույսն է: Հարյուրանոցը հարմար է՝ մետաղադրամների ոսկե միջինն է. պուճուր -մուճուր, նրանով կարելի է տուն հասնել, անուշահաց գնել կամ էլ  մի լիքը արևածաղիկի հատիկներ, կամ էլ ուղղակի գրիչ կամ տետր գնել ու  գրե՜լ՝ անվերջ, առանց շեղվելու: 

Արդեն մութ է ու  քունս էլ տանում է այնքան, որ կողքիս նստած թմբլիկ, չէ շատ թմբլիկ կնոջ ուսը անասելի գրավիչ է թվում, իսկ փափուկ վերնահագուստը կրկնապատկում է գրավչությունը, բայց չէ, ավելորդ մուննաթներից խուսափելու համար, ավելի լավ է  դիմանալ ևս մի քանի կանգառ:  Ուզում եմ հասկանալ այս մարդիկ ինչից են վախենում հիմա: Բոլորը մռթնած են, բոլորը գնուխները կախել են ու  լռում են: Այս մթնոլորտը չափից դուրս ճնշող է, առավել ճնշող քան թե քննության քիչ մնացած ժամանակը: 

Մի օր առաջ ես հոսանքի մի մասնիկ էի, հոսանքը աղմկում էր, հոսանքը ճանապարհ էր ուզում, հոսանքը  հենց այնպես չէր առաջացել՝ ուժ էր ազդել վրան: Իսկ հոսանքը վրդովվել էր, հոսանքի ուժը ազդեց ու լռեց ձայնը...

Այսօր քայլում եմ ու առաջին անգամ զգում եմ այն  փոքրիկ, կարմիր կոթով մուրճի  հարվածը, որ փոքր ժամանակ պապիկս նվիրեց ինձ: Նա փոքրիկ է, առաջին հայացքից դուրեկան, սակայն պարբերական հարվածները ավելի մեծ ազդեցություն են թողնում, քան մեծ, հաստավիզ կացինը: 

Ճնշող է այս միջավայրը, նման է այն  լուսամփոփին, որ դեռ թարթում է  մարդկանց գլխավերևում: Ամեն թարթոցի հետ լույսը ավելի է խամրում: Ինչ-որ մի պահի այն լրիվ կմարի...

Սառը արև

Երկար թարթիչներով արևի թարթոցները  դժվարանում են:  Աչքերը ավելի շատ փակ են, քան բաց` աշխարհի ու իր առջև:  Ես փորձում եմ օգնել արևին: Ձեռքերումս եղած ուժը շատ քիչ է, նրա ահռելի գրավիտացիոն ուժի  համեմատ: Կամաց-կամաց հասկանում եմ, որ անզոր եմ ու փոքր, բայց ոչ այնքան փոքր, ինչքան դուք հիմա մտածեցիք: Մեկ-մեկ ստացվում է տեսնել ինքս ինձ, չնայած, որ ավելի շատ կուզեի տեսնել կանաչ էկրան, որի վրա երազանքներս կտեղադրվեին` իրենց Աստված զգացող մարդկանց կողմից:

Դեմքիս վրա ոչ մի  արտահայտություն չնշմարելով` դանդաղ քայլում եմ  դեպի  տուն: Հանգիստ անցնելով տխուրների մոտով` շրջվում եմ դեպի  կասկածամիտները, հետո նրանց հրաժեշտ տալիս ու մոտենում բարիներին: Երկար զրուցելուց հետո հիշում եմ լրիվ "արդար" թեստերի մասին ու նրանց նույնպես լքում: 50մ անցնելուց հետո նկատում եմ կողքովս քայլող եսասերներին, որոնք կրկին իրենց գովքն էին անում: Փողոցը անցնում եմ` եսասերիներից հեռանալու համար: Այս անգամ հետապնդում են երազողները, ում համար դիտավորյալ դանդաղ եմ սկսում քայլել` մի երկու երազանք փոխանակելու համար: 

Երազողները առաջարկում են միանալ իրենց ու սկսել երազել փոքրիկների նման`  անմեղ, սովորական մի կոնֆետի մասին: Երազողները վարակիչ են, անկախ ինձնից ուզում եմ նմանվել նրանց: 

Երկաթե ճոճանակների սղոցող ձայնը հաճելի է թվում առաջին անգամ` քոնի համեմատ իմ ապրած այս քիչ տարիների ընթացքում: Արդեն երաժշտություն չեմ լսում շատ անգամներ այս տիրույթում հիշատակված ականջակալներով, որոնցով երաժշտություն էր հոսում ու խելքահան անում բոլոր բանական էակներին: 

Ներքին նորաձևության աշուն-ձմեռ հավաքածույի մեջ ընդգրկված են և արդեն լայն տարածում են ստացել փակ աչքերով քայլելը,  տարիքով մարդկանց կնճիռները հաշվելը ու կաշտանի ծառից վտարված տերևներով ու կլոր գնդիկներով ֆուտբոլ խաղալը՝  ծնված օրվանից էլ տուն չունեցող կենդանիների հետ: Ամեն օր նոր մականուն են մտածում մարդիկ ու ուրախանում իրենց հանճարեղության վրա, այնինչ ուղղակի իրականության համար ճիշտ բառեր են գտել վերջապես: Երևի վերջին մի քանի օրվա ընթացքում կարդացած հայերեն մի երկու ճիշտ նախադասության արդյունքն է: 

Սկսել են ավելի ու ավելի շատ այցելել հեքիաթային անկյուն ստեղծելու մասին մտքերը: Գալիս են  հմայում, համոզում, մնում որոշ ժամանակ, հետո գալիս են խանդոտ  վախերը ու տանում մտքերին դեպի փակուղի:  Աշնանային սառը արևը մի անտեսանելի ու ապտակող մտքերի հոսք է ուղղում ճառագայթների միջոցով: Թվացյալ զբաղվածության ու  խառնաշփոթության մեջ զգում եմ  զայրացնող թեթևություն: 

Սառը արևի շողերը աչքերիս մեջ են ընկնում: Մի քանի վայրկյան հետո անկման անկյունը փոխվում է ու տեսնում եմ դեպի առաջ եկող, ասել է, թե գեղարվեստական արժեք ներկայացնող մի երևույթ: Ճիշտ մարդն էր` իր բոլոր  ճիշտ հատկություններով ու բարոյական մեծ արժեք ներկայացնող պահվածքով: Ահա, նա միայն քայլում է, բայց տապալում է փողոցում քայլող բոլորին` կլինեն նրանք սխալ, կամ կիսասխալ կամ ընդհանրապես ոչինչ: 

Արևից տաքություն սպասել պետք չէ, հիմա նա ուղղակի սառն է: Արհամարհում է, երևի ուզում է իրեն ուշադրություն դարձնենք: Բայց քանի որ մենք հիմա տարված ենք մեր անկապ մտքերով, կամ սիրու~ն տերևների  մահվան արարողություններով, կամ էլ մեր անթիվ-անհամար գործերով, որոնք չգիտես որ հրաշքով վերանում են բոլոր  կարևոր պահերին, արևը նեղանում է ու ավելի սառում: Մի քիչ հետո ընդհանրապես միայն աչքերով կտեսնենք նրան, բայց կզգանք սառը~ ձյան  սկզբում մրսեցնող, հետո վառող  ազդեցությունը: 

Քառակուսի սահմանումներից ու պատասխանի հետ չհամընկնող թվերից հոգնած եկել եմ այստեղ:  Ավելի հստակ եմ ինքս իմ հետ, քան.. Ծիծաղս գալիս է մի տարի առաջ արածներիս ու ասածներիս վրա: Ինձ էսպես էլ ասում էին բոլորը, երևի բոլորը գուշակներ են, կամ էլ ես եմ կանխատեսելի, կամ էլ ուղղակի փրփուր դեռահաս աղջիկ:

Կեղտոտ լճի ջուրը այ հիմա ավելի քան մաքուր է, քան ...Հա հա, մաքուր է, որովհետև համեմատելու բան չունեմ: Այն ժամանակվանից ոչինչ չի պահպանվել, միայն սև կոշիկների անհանգիստ ետ ու առաջ քայլերը: Ոչինչ չեմ հիշում, ը՜: Հենց այս "ոչինչ"-ում էլ զգացվեց գիտակցված ստի համը: Ամենապայծառ հիշողությունս անհարմար կարմիր շապիկս է ու ժամացույցի սլաքների ահավոր մեծ արագությունը:

Հիմա միայն խշշոց է՝ մեկ ջրի, մեկ քամուց խառնված տերևների: Ձայնը մեկ-մեկ ընդհատվում է մեքենաների անվադողերի ու ասֆալտի մեջ առաջացած կոնֆլիկտի աղմուկով: Աղմուկը այնքան մեծ էր, որ ձայնային ալիքները կարողանում են այս հաստավիզ խողովակը շարժել: Հա ու որի վրա նստած՝ ինձ թվում է թեթևոտ երկրաշարժ է: Անկեղծ ասած, ուրախանում եմ այդ պահերին, հետո գիտակցում եմ, որ կեղծ տագնապ է ու շարունակում սպիտակը կապույտով լցնել:

Անկանոն իրար գլխի տնկած քարեր, մի քիչ վերւ չշտապող պչրուհի գետը ու..
Ու եթե հիմա մոտենայիր ու հարցնեիր՝ ինչ եմ անում, երևի կպատասխանեի, որ հանցագործը մեկ տարի անց վերադառնում էմ հանցանքի վայր: Այստեղ եմ: Ու ինչպես միշտ դու չէիր հասկանա իմ հիմար փոխաբերական արտահայտությունները ու մի կծու խոսքով հրաժեշտ կտայիր:
Կա մի ուրիշ տարբերակ էլ: Ես կվախենայի խոսել ու աչքերիդ մեծ ու գունավոր շրջանների յուրաքանչյուր կետը մտապահել փորձելով կգնայի: Ու մեկ տարի անց մի հանցանք էլ կգումարեի նախորդների շարքին: Ինձ առաջադրված մեղադրանքները կավելանան այսպիսի հարմար առիթի դեպքում, վերջում էլ կգան 3x4 չափի նկարս կպահանջեն ու վերջնահաշվարկ կանեն

Փորձել չհասկանալ..

"Այսօրվա մուլտիկներիս կեսը մենակ նայեցի: Լավ օր չէր: Հետո էլ ուզում էի պաղպաղակ ուտել, մաման գործի էր գնալու, չհասցրեց գնի ու էդպես էլ  պաղպաղակ չկերա: Հետո էլ մանկապարտեզում ընկեր Լելենան չթողեց  էտ զզվելի տոլման չուտեմ: Վատ օր էր էլի

Քունս էլի չի տանում:  Շրջվեմ, տեսնեմ պատի  կողմում ինչ կա, արդեն էս կողմում ապահովա: Երկար սև մազերով, սպիտակ զգեստով աղջիկը էսօր չէր եկել, հանգիստ կարող եմ շրջվել մյուս կողմի վրա:"

Չորս տարեկան մի փոքրիկ էր, կարճ, սև մազերով՝ տղաների նման, փոքրիկ բերանով և մուգ շագանակագույն աչքերով: Այդքանը իր մասին գիտեր, քանի որ բարեկամները, հյուրերը, բոլորը միշտ իրեն գովելիս, նկարագրելիս,միշտ այդքանն էին ասում ամաչկոտի հետ միասին: Նրան միշտ թվում էր, թե իր դեմքը տարբերվում մնացած մարդկանց դեմքերից, քանի որ մնացած դեմքի մասերը միայն ինքն է տեսնում, զգում դրանց առկայությունը ու խոսում, իսկ ուրիշները չեն տեսնում, չեն զգում, քանի որ չեն խոսում դրանց մասին: 

"Կարմիր գլխարկը այսօր եկել է, Վիննին էլ, բայց ովքե՞ր են այս մարդիկ: Ո՞վ եք դուք: Ինչ տարօրինակ է, երբեք ձեզ չեմ տեսել այստեղ՝ իմ մթության մեջ: Ես հիշեցի, ձեզ տեսել եմ Աստվածաշնչում, մի շաբաթ առաջ  պապիկի գրադարանը քանդելիս էի գտել ու սկսեցի թերթել: Ձեզ տեսա այնտեղ: Սպաս, դու Մարիամն ես, չէ՞ : Ես չհասկացա քեզ, այդ ինչպե՞ս եղավ, որ դատարկությունից ծնվեց ամեն, որ ամեն ինչ  սկսեց չափվել ինչ-որ բաներով, որ մեր բարեկամները, հյուրերը ու նույնիսկ մաման չեն տեսնում ու ինձ չեն ասում: Արդար չի: Լավ, ինչի՞ չեք խոսում, քունս չի տանում, գոնե դուք խոսեք, մաման ու պապան քնած են, էլ հեքիաթ հաստատ չեն կարդա իմ համար, չնայած  մի ամիսա չեն էլ կարդում: Դրա համար էլ արդեն 3 տառ գիտեմ, պատկերացնում ե՞ք:  Լավն եմ չէ՞ ես, մեր հարևան Լյուդա տատիկնելա ասում, որ լավն եմ: Մի րոպե սպասեք, մամայի ձայննա, արթունա, հեքիաթ կկարդա, ուխ "

Երկար գիշերանոցը ոտքերի տակ էր ընկնում: Փոքրիկ քայլեր անելով, որ չընկնի, հասավ հյուրասենյակի դռան մոտ ու կանգ առավ:  Հայրը՝ մոտ 40 տարեկան, սևահեր, տիպիկ հայկական քթով տղամարդ  էր, ով սիրում էր լինել մոր, կնոջ և ընդհանրապես բոլորի ուշադրության կենտրոնում: Մայրը՝ մոտ 30 տարեկան, հոգնածությունից ու հոգեկան ապրումներից հիվանդոտ տեսք ստացած մի կին, ում համար աղջիկը, թերևս, ամենալուսավոր կետն էր աշխարհում: Ընտանիքում լարված և  գաղջ մթնոլորտը, իրար հաջորդող երկու աշխատանքները, որոնց նա մեծ պատասխանատվությամբ էր մոտենում, քանի որ դրանց շնորհիվ էր, որ կարողանում էր իր միակ ուրախության համար  ամեն օր փոքրիկ Թզուկ պաղպաղակներից ու կանաչ խնձորներից գնել:

Ձայները կամաց -կամաց ավելի էին ուժեղանում: Մայրը արթուն էր, սակայն հեքիաթ կարդալու ակնկալիքները արդեն միանգամեց բացառվեցին: Հյուրասենյակի մեծ ջահի միայն երկու լամպերն էին վառվում, սենյակը կարծես խավարի մեջ լիներ: Այդ խավարից դուրս էին գալիս մեկ հոր, մեկ մոր  մյուսի վրա վիրավորանքներ թափող ձայները: Ձայները շարունակում էին սաստկանալ, վիրավորանքները դառնում էին  ավելի ու ավելի անհասկանալի ու անընդունելի փոքրիկի համար: Առաջին անգամ նա տեսավ հորը այդքան զայրացած: Աչքերը արագ-արագ բացվում-փակվում էին ու արցունքի կաթիլները հասցնում էին այդ շարժման ընթացքում դուրս գալ փոքրիկ աչքերից ու վազել բարակ գիշերանոցի վրայով:

- Դու իրավունք չունես աշխատել մինչև այս ժամը, դու  հայ կին ես: Պետք է տանը նստես, երեխուն պահես, լսի՞ր: Քիչ եմ փող բերու՞մ, հերիք չի հա՞ քեզ: Սրան նայ: Մարդա դառել, աշխատումա, մի երկու բան գիտի, հենց գիտի էտա ու վերջ:

- Քո ու քո երեխու համար եմ անում: Էսա էլի պատասխանդ: Գնում ես, տուն չես գալիս, էտա՞ քո ընտանիք պահելը:

- Լավ եմ անում: Կնիկ ես,  տեղումդ մնա, խոսելա սովորել

Այդ ձայներից ու գորգոռոցներից հետո անսպասելի վերջ դրվեց ամենաբարձր ձայնով: Հարված ու վերջ
Գլուխը ձեռքերից ազատեց ու  աչքերը բարձրացրեց դեպի սենյակի ներս: Կիսախավարի մեջ երևաց ընկած մոր և հոր դողացող ձեռքի ստվերները...

Աչքերը դեռ թաց էին,  մայրը արդեն հեքիաթ էր կարդում, սենյակը դեռ խավարում էր..

Ցնդած վախերի աշխարհից

Քեզ վանող միակ առարկան հայելին է..

Դու ներսից հեղափոխում ես բոլորին, նույնիսկ դիմացովդ քայլող սև կատուին, իսկ ինքը մեկա սևա ու դու էսա փորձանքի կհանդիպես, որովհետև ինքը սևա: ( I am Hasmik)

Դու "կլեչատվի" վերնաշապիկ ունես, դու դեմք ես, այնինչ քո ներսում ծորացող ձանձրույթա մենակ

Դու ռոք ես լսում,, դու ռոք ես լսու՞մ, դու դեմք ես, այնինչ  էտ շուխուրը մեկ-մեկ ստիպումա քեզ 100 դրամանոցը վարորդին շպրտես ու քեզնից գոհ դուրս գաս  երթուղայինից, իսկ ականջակալներիցդ հոսումա  հարվածներից դուրս եկող ձայնային ալիքը ու կորում: 

Դու խելոք երեխա ես, ոչ մեկին բան չես ասում, բայց ներսդ մի բան էն չի, չէ՞

Ընկնում ես էլի մուգ կապույտ դանդաղ ծորացող ներկի մեջ ու զգում ես որ ձեռքերդ կապված են ներկի պինդ թելերով:

Դու էնտեղ ամեն ինչ էիր կամ ոչինչ: 

Քո մտքերը էնտեղ ամեն ինչ են կամ ոչինչ: Բայց մենակ մտքերը...

Գործողություներդ  դանդաղ, մուգ կապույտ ծորացող ներկից էլ դանդաղ են: 

Դու մի օր ուզեցիր քեզ տեսնել փողոցում քայլող ու քեզ լավ ծանոթ միշտ կարմիր սովետական կոշիկներ հագնող կնոջ աչքերով...

Դու չէիր գտնում քեզ ժամեր շարունակ: Ձեռքերդ բռնող ներկի թելիկները գլուխդ ուղղեցին մի փակ տարածքի. աչքերը անիմաստ արտահայտություն էին ստացել, մեկ-մեկ փոխվում էին տանջված որբուկի աչքերի, հայացքը ուղղված էր իրականում գոյություն չունեցող ուղղությամբ, ոտքերը առաջ էին գնում անհավասար, թույլ, որ քիչ էր մնում կանգնած տեղում ավելի շատ շարժում կտեսնեիր այնտեղ, ձեռքերը խաչվում էին, ընկնում, բարձրանում անկանոն մազերը ավելի խառնշտորում... Դու չհավատացիր, չուզեցիր ընկալել բոլորի կողմից վերջին ատյանի ճշմարտություն դարձած քեզ: Դու չուզեցիր հավատալ, որ դու քո գագաթին ապրող հեղափոխական հոգով և գործողությամբ երիտասարդը չես, որ դու փակ ես կարմիր սովետական կոշիիկներով կնոջ համար, ինքը քեզ գուցե ատում է, որ ամեն անգամ չես բարևում՝ ուղիղ աչքերի փոքրիկ սև կլորիկներին նայելով: Դու քո ցնդած վախերի աշխարհից էիր..

Փախուստ եսիմ ուր, եսիմ որտեղից

Ըհն, էլի ես

Բարև~ , ինչպես կասեր Արմինե Հայրապետյանը (անպայման նրա երանգով), ընթերցողիկներ և ընթերցողներ

Այսօր  սևը կարմիրով լցնելու ժամանակ հասկացա, որ  ասելով "Ամառ~, ինչու ես դու այսքան արագ վազում, որ չեմ հասցնում մի երկու օր կողքովդ քայլել" իրականում վախենում եմ ասել, որ "Այ ամառ ջան, ես ուղղակի սիրուն ձևերով գիտակից կամ անգիտակից, արդեն  հավասարման նշան է հայտնվել, ձգտում եմ սպանել ժամանակս լիքը մարդոտ տեղերում: Դե էնտեղ ավելի հեշտ է  պլանավորել և իրականացնել ժամանակի սպանության մութ ծրագիրը: Շատ մարդիկ, շատ դեմքեր ու ինձ պուճուր զգալու տեղեր: 

Ինչ մի փիլիսոփայում եմ,, կներեք, մի պահ փորձեցի ինձ մեծի տեղ դնել, չստացվեց

Մի տեղից մյուսը, փնտրելով նույնը

Էլի նույն եղանակը

Էլի նույն էն երգը, որ չսիրվեց էդպես էլ

Էլի նույն  տողերով վերնաշապիկը, որ սպասում է մի սև գրիչով  այլանդակվի

Էլի նույն  սպասում 

Էլի նույն խաչմերուկը, որ էլի տարբեր կողմեր ձգվելու հետ միաժամանակ  փակումա բոլոր 4 ճանապարհները

Խաբել խաբել այնպես խաբել, որ դու էլ չհասկանաս ինչ ես անում 

Ու էլի էն խաչմերուկը ու էլի նայում եմ եսիմ ուր, եսիմ որտեղից 

Ու փախչում եմ եսիմ ուր, եսիմ որտեղից 

Անցումային

Հեյ, մարդիկ
Բոլորը, ով հասկանում է հայերեն բառակույտերը
Որոշեցի այսօր գրել իմ անունից կամ ուղղակի առանց  փոքր կամ մե՜ծ  դետալներ հորինելու, պատկերացումներս աշխատեցնելու, կերպարներ ու նոր ցնդած անուններ հորինելու..
Կուզեի էս փոստից հետո լիքը երկխոսություններ սկսվեին, ուղղակի: Կարծիքներ բախվեին, հետո  ժպտալով կարծիքները բաժանվեին ու գնային տներով ու մի բաժակ թեյն էլ առանց  համտեսվելու տխուր կմնար սեղանին դրված: Մյուս օրը իրան կթափեին, որ  նոր, "ջահել" թեյ լցնեն:
Շեմայից չթեղվենք ;)

Ինչ-որ խառնիխուռն վիճակներ են: Մի քանի ժամում մի քանի լրիվ տարբեր միջավայրերում հայտնվել, տարբեր թեմաներ, տարբեր ժպիտներ, տարբեր երգեր, տարբեր պահվածք ու էս ամենը  ինձ դուր է գալիս: Դիտորդի դերում շատ անգամ կարծես մեկը համոզի հենց այս պահին վերկենամ ու մի գժություն էլ ես անեմ, բայց դա չնայվի որպես հենց գժությունն, որովհետև տվյալ միջավայրում դա միանգամայն նորմալ երևույթ է:
Հետաքրքիր է հետևել մեկի հայացքին, երբ ժպտալուն, շարժուձևին, խառնվելու կամ շփոթվելու պահերին, հետո գտնել նրանից շատ տարբերվող մեկին, ում արարքներին նա հետաքրքրությամբ է նայում, ուրախանում: Տեսնես ինչ կլինի այդ մեկի հետ մի տարի հետո?  Երբ գրեթե ամեն օր տեսնի այդ միջավայրը: Կփոխվի չէ, կդառնա նրանց նման: Ոնց որ ես: Ու կասի ինչ լավ է, որ էստեղ ընկա, այլ ոչ թե մի ուրիշ տեղ, ոնց որ ես եմ ասում հիմա :))

Բարձրության, մթության ու էն ամենա-ամենա երգերի ու մարդկանց հետ հասկացա, որ  կամաց հավաքում եմ  մի պուճուր ազատ կյանքին բարև ասելու "Բարև"- ի "արևը": Մեծատառը վերջում կլինի :P

Էտ ամենի հետ, անսովոր մաքրության ու նոր բանի շունչ եմ զգում: Կամաց մոտենում է ու մնում, նստվածք թողնում, գունային հավես երանգներ թողնում ու զարմացնում բոլորին: Ու հարց է տալիս ինձ իմ  մոտիկ ընկերներից մեկը.
-Հաս, իրոք ամեն ինչ լավա կամ կարողա՞ էլի մակկոֆե ես խմել -Ամենևին ոչ, ուղղակի հիշել եմ, որ պուճուր ժամանկ թռչում էի շենքերի, դոմիկների ու ազատ տարածքների վրայով, այդ ամենն իմն էր, ես կարող էի թռչել: Հետո թևերս փակվեցին, էլ չէի կարողանում թռչել: Հիմա կամաց վերհիշում եմ ու սկսում բարձրանալ, սկսում զգալ թարմությունը, ազատությունը կամ ուղղակի էն սովորական կյանք ասվածը:

Էսքանը կարդալուց հետո, կասեք ինչի էր էս երեխեն ուզում քննարկում կամ երկխոսություն լինի, չէ?

Ուզում էի հիշեք ձեր  առաջին թռիչքը, կամ առհասարակ կարողանում եք թռչել, զգալ էն ամենը ինչից խոսեցի :Ճ հետաքրքիր է ուղղակի, մենակ իմ համար է էս ամենը հաճելի ու ախր չափից շատ հավես:

Հա, ու մի բան էլ
Ովքեր առաջին անգամ են այս տիրույթում գտնվում, ասեմ դուք ձեր մկնիկի հարվածով ընկել եք իմ  բլոգ, որտեղ ինչ զիբիլ ասես կգտնեք

Փողոցի երկու կողմերը..

Ամեն օր  երթուղայինում "շախմատի ձի" դառնալու փոխարեն  ինձ  նվիրում էի` հետաքրքիր պատկերներով, պետքական պարզաբանումներով ու  գիժ մտքերով 40 րոպե, որը առանց սիրելի երաժշտության թերի կլիներ: Չափազանցրած չեմ լինի, եթե ասեմ, որ այդ  ճանապարհը  իմ ամենասիրելին է` իր անցյալի պատմություններով, խառնված մտքերով ու ուղղակի մեքենայացված քայլերով:

Ճանապարհի մի մասում բարձր, խիստ, մուգ գունավորված ծառերը  պաշտպանում են երկու կողմից` տալով մտքերին ավելի բարձր տիրույթներում սավառնելու հնարավորություն, թողնելով վերցնել պահանջված ազատությունը ու կորցնել քայլերի մինչ այդ պահած հաշիվը: Ավարտվում է խիստ ծառերով սահմանազատված ճանապարհահատվածը ու սկսվում իրականության սիրունիկ արտացոլումը քաղաքի մի փոքր հատվածում: 

Մի փողոց` կարծես թե վազելու ու դրա ժամանակ մի լավ գժվելու համար հատուկ նախատեսված: Եթե բախս բերի, մեքենա չի անցնի ու հնարավորություն կունենամ դիտարկումներս փողոցի հենց կենտրոնով քայլելիս անել: 

Ինչպես միշտ` ճանապարհիս հանդիպում է կանաչ գույնի այն մեքենան, որի մակնիշը ես այդպես էլ չսովորեցի ու իր զիգզակաձև շարժումով, ստիպում ինձ անցնել փողոցի մյուս կողմը: Իսկ փողոցի մյուս կողմում ինչ կա՞ 

Պատասխան` Ամեն ինչ, ինչ պակասում է մյուս կողմում:

Ավերակ մի տուն, որի տանիքը հազիվ է իր ծանրության ու բնության բոլոր "նվերների" հետ պայքարում, ներսում իրենց տանտիրոջ նման բողոքավոր ու միաժամանակ խեղճացած աչքերով կենդանիներ, անընդհատ  կետիկավոր ֆոն ստեղծող մանր-մունր միջատներ, մի երկու  կիսաքանդված մահճակալ ու  անմիջապես դրանց կողքը մի սեղան ամանեղենը վրան, որոնք զարմանալիորեն մաքուր են (չնայած ինչով պիտի կեղտոտվեին): Միջատներին ցրելով տեսնում եմ մահճակալի մեջ երկու փոքրիկների, որոնց  փոքրիկ դեմքերիի վրա պարզ երևում էին հյուծվածության նշանները: Ծանր օդից ազատվելու համար վերադառնում եմ սիրելի փողոցը: Կիսավեր տան կողքի փոքրիկ պարտեզում, որտեղ գլուխները կախ  կանգնած են մի երկու գունատ ծաղիկ, որոնք գոնե մի քիչ գունավորում են կիսավեր տների մռայլ պատկերը, վիճում էին  երկու փոքրիկներ: Ուշադիր նայելուց հետո, զգացի ինչ-որ վանող տարբերություն նրանց միջև. առաջինը հագած էր կոկիկ, մաքուր հագուստ, մաշկից և ընդհանուր տեսքից երևում էր, որ ուրիշ պայմաններում է մեծացել, քան մյուսը, որի շուրջը պտտվում էին այն կետիկավոր ֆոնն ապահովող միջատները: Նրա դեմքին դեռ մնացել էին երեկվա ցեխակռվից հետո մնացած հետքերը, ձեռքերը կրում էին ամենօրյա արդեն սովորական դարձած կեղտի շերտի մուգ գունավորումը: Ինձ տեսնելուց հետո նրա հայացքը կանգ առավ ձեռքիս տոպրակի մեջի խնձորների և հաց-թթվասեր զույգի վրա: Ավելորդ չմտածեցի էլ, մի քիչ հետո դրանք նրա  մոտ էին և նա արդեն վազում էր համեղ նվերը մայրիկին ցույց տալու համար: Իսկ մյուսը` գնացել էր արդեն անհետաքրքիր պատկերից ձանձրանալով: 

Գլուխս թեքեցի ու այ քեզ հրաշք~

Լուսավորություն, մաքրություն, քարե շենքեր: Մի քիչ հետաքրքրվելուց հետո, իմացա, որ այդ շենքերը կառուցված են հատուկ բանկային աշխատողների ընտանիքների համար: Արդեն պարզ էր, որ  մաքրությամբ տարբերվող այն երեխան, այդ շենքերից էր ու իր համար ուղղակի  խաղընկեր էր գտել փողոցի մյուս կողմում` ցեխի, իրական աշխարհի մի ուրիշ տարբերակում: 

Մի քանի քայլ ևս ու հասկացա, որ փողոցի երկու կողմում տիրողը ուղղակի 10-0 հաշվից էլ անարդար էր:  

Ինչի՞ եմ սիրում այս ճանապարհը: Որովհետև  զգում եմ կյանքը այստեղ` իր անհավասարության դառը  երանգով, իր իրական ու անիրական գույներով, կետիկավոր ֆոն ապահովող միջատներով ու  իրական, բայց կեղտոտ աշխարհում մաքուր մտքերով ընկեր փնտրող, բամբակների մեջ մեծացող  այն երեխաներով, ովքեր կողքից են ծանոթանում իրականությանը: 

Չէ, իրանց մոտ կարմիրը արգելված է

Ներկայացնում եմ գործի բերումով  իմ և 14-ամյա մի տղայի զրույց, որի երազանքն էր դառնալ օրենքով գող։ Հատվածը կլինի առանց իմ կողմից որևէ մեկնաբանության։

- Ինչո՞վ ես զբաղվում օրվա ընթացքում

-Դե, կինոներ եմ նայում, հետո տենց էլի

- Լավ, իսկ ո՞րն է վերջին ֆիլմը, որ նայել ես

-Բայեվիկ էր է մի հատ, որ անունն ասեմ հաստատ կհիշեք։ Բայց չեմ հիշում

-Ի՞նչ էր կատարվում այդ ֆիլմում

-Ոչ մի բան էլ չէր կատարվում։ Մենակ իրար էին տալիս

-Լավ, բա ո՞վ էր գլխավոր հերոսը

-Մի հատ ուժեղ տղա էր։ Ինքը սաղից ուժեղ էր ու բոլորը իրան "չեստ" էին տալիս

-Հաա։ Բա ֆիլմի ո՞ր մասը ամենաշատը դուր եկավ քեզ

-Դուրս եկա՞վ: Հա՛, հիշեցի։ Էն որ էտ գլխավոր հերոսը սենյակա մտնում, բոլորը կանգնում են, բայց մեկը կար, չկանգնեց ու էտ գլխավոր հերոսը ջղայնացավ, հարցրեց ինչի չկանգնեց։ Էն մյուսն էլ ասավ, որ ինքը ովա, որ "չեստ" տա իրան։ Էդպես, խոսալով չհասկացան իրար, սկսին խփել-մփել իրար։ Սենց սաղ արյուն էր... Վերջում պարզա էտ գլխավոր հերոսը էն մեկին գետնին հավասարեցրեց ու հաղթեց։ 

-Քեզ դու՞ր էր գալիս էտ կռիվների, արյունոտ կադրերի պահը։ Կուզեի՞ր էտ գլխավոր հերոսին նմանվել։

-Հա, բա ոնց չէր դուրս գալիս։ Հա, կուզեի իրան նմանվել։ 

-Իսկ, ինչո՞վ

-Դե էտ ուժով, միանգամից չբռնկվելով, լավնա էլի։

-Ինչ-որ քայլեր ձեռնարկու՞մ ես  իրան նմանվելու համար։

-Հա, "Бои без правил" եմ պարապում

-Ասեցիր, որ մի ժամանակ երազում էիր "օրենքով  գող"  դառնալու մասին։ Ինչի՞ հետ կանգնեցիր երազանքիցդ։

-Հա, մի ժամանակ հա, բայց հիմի չէ։ Դե իրանց մոտ կարմիրը արգելվածա, հետն էլ իրանք չեն կարող ամուսնանալ։ Իսկ ես պիտի ամուսնանամ։ 

-Շատ լավ, բացի ֆիլմեր դիտելուց ի՞նչ ես անում օրվա ընթացքում

-Հեչ մի բան էլ չեմ անում, էնա սաղ օրը կռիվների մեջ ենք։ 

-Վայ, ինչի՞ համար եք կռվում

-Դե սաղ էտ աղջկեքն են էլի, իրանց լավ չեն պահում, արդյունքում մենք ենք տուժում

-Դուք ինչի՞ եք տուժում

-Դե որ խելոք չեն պահում իրանց, ուրիշ տղաներն էլ լավ չեն խոսում, մենք էլ գնում ենք պաշտպանում ենք։ Էդպես չենք հասկանում իրար, կռիվա դառնում։

-Բա աղջիկներին չե՞ք հարցնում տեսնեք ինչի իրանց խելոք չեն պահում կամ մի հատ իրականությունը իմանաք։

-Դե ինչ իմանանք դրանցից, մեկա աղջկա խոսքը "ասնավանի" չի։

-Բա որ էդպես եք կարծում, ինչի՞ եք գնում այդ նույն աղջիկների համար կռվում

-Ա՛, շուն գել մեր աղջկեքն են, բա ի՞նչ անենք։

Դեպի բաց կապույտ թիթեռնիկները...

Խիտ անտառների ու  ժայռերի սահուն հաջորդականությունը, լեռների մեջ փորված քարանձավները, որոնք հայոց պատմության  զենքով ու կռիվներով լի շրջանների կենդանի, բնության տեսքով վկայություններն են, ստիպեցին հիշել իմ՝ առանց զենքի ու արյունի պատմությունը.. Հաշվիչի վրա արտածվող ու վայրկյանը մեկ ավելացող գումարի հաշվի թարմացումներին զուգահեռ աչքերիս առջև պատկերանում են այդ պատմության էջերը.. Այնտեղ ես էի, այնտեղ, կարծես թե, դու էիր, նրանք էին՝ կասկածով լի աչքերով կանգնած մեր առջև: Աչքերս փակել էի ու քամու հարվածները հաճելի ապտակներ էր հասցնում ու երաժշտության տակտի հետ միասին  ժամանակի մեջ անցյալ էի տեղափոխվում, ափսոս՝ առաջ գնալ չէր ստացվում: Նույն այդ քամին էր, որ հավաքեց այն թրվռող մտքերը, հասկացումները, որ այսքան ժամանակ քաոսային շարժվում էին մտքերիս տոպրակում: Հավաքեց ու հասկացրեց, որ պատմության այդ էջերը լցված են աներևույթ լույսով, դեղին թիթեռնիկներով ու վարկով ժպիտներով:
Հետաքրքիր զգացում է, գիտեք: Կարծես նոր ավարտածս  գեղեցիկ պատմվածքը ստացել էր իր սպասված արդյունքը ու բավարարել էր ընթերցողի՝ իմ սպասելիքները: Ու դրան հաջորդում է բնական զգացողություն. կարդալ հաջորդ գիրքը՝ այդ նույն հեղինակի գրչին պատկանող: Հեղինակը, իմ մի քիչ աննորմալ պատկերացումներում այն նույն՝ ալեհեր, բարի աչքերով ծերուկն է, որը տարբեր կյանքեր է գրել ու նկարել: Ու չգիտես ինչի, այդ նույն պատկերացումներում ալեհեր պապիկը չի հասկանում հայերեն ու ինձ միշտ հետաքրքիր է լինում նրա հետ մտքերով փոխանակվել, քանի որ նրա նախադասությունները միշտ կազմված են լինում աշխարհի շատ ու շատ լեզուներով բառերից: Զարմանալին այն է, որ ես լրիվ հասկանում եմ այդ օտար լեզուներով արտահայտած մտքերը: Անցնում էի սպիտակ չղջիկներով լցված թունելով ու զրուցում սպիտակահեր ծերունու հետ: Նրան պատմեցի նոր առաջացած զգացողության ու կանխազգացողության մասին. նոր պատմության սկզբի կանխազգացման ու ազատության զգացման մասին: Նոր պատմություն? Հահ, դժվար թե: Բայց ծերուկը հաստատեց կանխազգացումներս, պատմեց, որ իր պատմության մեջ հերոսուհու լուսավոր մտքերի հետևում թաքնված էր լուսավոր մի պատմություն՝ լի դեղին կամ արդեն բաց կապույտ թիթեռնիկներով, բնության մաքուր մթնոլորտով ու արդարության ներկայիս համար տարօրինակ զգացողությամբ:
Ծերուկի հետ խոսակցությունը այնքան էր ընկղմել իր մեջ, որ չէի հասկացել, թե ինչպես էինք հասել անկանոն դասավորված, թափառական գետի խշշոցով լցված մի քաղաք: Մի քիչ շրջելուց հետո, հարազատության մի զգացում պատեց: Այս անկանոն դասավորված շենքերով, չգործող գործարաններով ու ավերակ դարձած շինություններով քաղաքը ինչ-որ բան է թաքցնում... 

Սոված շների օրերից..

"Առաջիկա մի քանի օրերին սպասվում են տեղումներ` անձրևների և կարկուտների տեսքով..", - հաղորդեց  եղանակի տեսություն  վարող ժպադեմ աղջիկը:

Կենտրոնական փողոցի վրա իրար կողք շարված մթերային խանութներից մեկում անգործ
նստած էր խանութի արևածաղիկից անխնա օգտվող վաճառողուհին: Առանց աչքերը հեռուստացույցի էկրանից շեղելու  հաստատուն պարբերությամբ  "չռթում" էր արևածաղիկի հատիկները, մտնող-գնացողին տալիս էր մի տուփ ծխախոտը կամ էլ մի հատ թթվասեր, մի հատ հաց զույգը ու էլի անցնում իր հիմնական գործին` արևածաղիկի սպառմանը և սերիալախառը լուրերին հետևելը: Դատարկությունը բացատրվում էր մեկ բանով. դուրսը անձրև էր գալիս` իր խշշոցով ու տկտկոցով: Անձրևից ծեծվող փողոցներով մեկ վազում էր, մեկ դանդաղ քայլում ցրտից ու անձրևից սրսռթացնող մի շուն: Թրջվել էր մինչև ոսկորները, ինչ-որ բան անելու անկարողությունից իր կողմից չսիրված կատվի մլավոցներ էր արձակում: Չգիտեր ինչ աներ..
Անձրևի սառը կաթիլները  հարվածում էին անընդհատ, խանութի կամ ինչ-որ շենքի ծածկի տակ էր մտնում, բայց էդտեղ էլ մարդիկ էին պատսպարվում: Ոնց կլիներ իրենց հետ մի կենդանի էակ էլ պաշտպանվեր անձրևից: Լույս է տեսնում ու կամաց արագացող քայլերով մոտենում դրան: Խանութներն էին, որոնցից շատերը արդեն փակ էին: Մոտեցավ, առջևի ոտքերը դրեց աստիճանների վրա ու թաց աչքերով երկար ժամանակ նայում էր այդ լուսավոր, տաք, ուտելիքներով ու մսի կտորներով լի աշխարհը, որտեղ չկար այդ չար անձրևը, չկար սառը քամին: Մի քայլ էլ առաջ ու հնարավոր է նա մտնի այդ աշխարհ: Մեկ աստիճան էլ բարձր ու..
- Յա յա յա, եկել, մտել էս խանութս, որ ի՞նչ անես: Գնացիր էստեղից, կեղտոտ շուն, - բարկացած ձայնով ու կտրուկ շարժումներով քշեց շանը արևածաղիկ "չռթող"  մեծածավալ կինը:
Նա էլի դրսում էր, էլի անձրևի տակ, որը պիտի շարունակվեր դեռ մի քանի օր էլ ու Աստված գիտի ինչքան գիտի կենդանի կմնա մինչև արևի գալը, թե կսատկի մի էսպիսի օր` ցրտից, սառը անձրևից ու սովից...

No comment!

Տարիներ, ամիսներ, շաբաթներ, հետո օրեր, ժամեր, րոպեներ ու միլիոնավոր վայրկյաններ..
Անցել էր մոտավորապես այսքան ժամանակ:
Անգույն դասերից հետո, հակառակի պես գունավոր գրքերը արդեն "թոշակ" պահանջող պայուսակը խցկեց, լսարանի սեղանների վրայի փորագրությունները ուսումնասիրեց ու ոչ մի հետաքրքիր բան չգտնելով` վրան գցեց գարնանային կամ աշնանային վերարկուն ու լսարանի 4 պատերին` կիվիճից գունափոխված գրատախտակի, դաժան գրիչների, մեխերի կամ մկրատ-դանակներին զոհ գնացած սեղանների ու էլի մի լիքը դասային իրերի հետ մենակ թողեց:
Քայլելը անհարմար էր, մի բան աղմուկ էր առաջացնում: Մի քանի քայլ անելուց հետո անհարմարության մեղավորը ինքնաբացահայտվեց: Դա մի գունափոխված թղթի կտոր էր, որ ընկավ վերարկուի գրպանից, որովհետև դնողը երևում է չէր ցանկացել, որ դա այնտեղ երկար մնա: Հետաքրքիր էր..
Քայլերը դանդաղեցին, նստեց գարնանային փոփոխական արևից տաքացած քարի վրա ու աչքերը դանդաղ քայլք սկսեցին անկկանոն ձեռագրով գրված տողերի վրա.

§... Վերջապես համարձակվել եմ գրել: Չգիտեմ երբ կհասնի սա քեզ, չգիտեմ ինչ կանես դու նրա հետ, չգիտեմ կկարդաս, թե առանց կարդալու կգցես աղբը կամ միգուցե չկարդաս, պահես  գրքերիդ մեջ, չգիտեմ.. Այն ժամանակ, ես.. այն ժամանակ, ես, ես, ես չէի հասկանում ինչ էի անում: Դու հիմա ժպտում ես? Մի շտապիր..Այս աշխարհում ոչ մեկ չի ժպտա, երբ իմանա, որ մեկի նախադասություններում, մտքերում եղել է լոկ միջոցի անուղղակի խնդիր, այլ ոչ թե նպատակի պարագա, ինչպես որ կարծում էր: Ուր է այն ժպիտը? Չկա...
Հեշտ միջոց էի իմ համար ընտրել. անտարբերություն, առանց մեկնաբանության թողնել բոլոր հարցերդ, բոլոր բառերդ, տողերդ: Մի խոսքով No comment: Տեսնում էի, որ ամեն անգամ բառերիցդ հետո լոկ լռություն լսելուց, գլուխդ անօգնական կախում էիր, մի անգամ լավ չէիր թաքցրել արցունքիկը, որ ես ուզում էի տեսնել: Ուզում էի տեսնել, որ ինքս իմ մեջ ոչ ոքի լինեի, որ մեկն էլ իմ պատճառով ցավեց, որ մեկն էլ իմ պատճառով բաց թողեց այդ արցունքիկներին, որ մեկն էլ իմ պատճառով.. Վրեժ էի լուծում իմ հավատին: Հա, համարձակվել եմ գրել, որ թեկուզ տարիներ հետո իմանաս, որ իզուր ես տանջվել, իզուր ես մտածել, իզուր ես զգացել, իզուր ես ամեն ինչ արել իմ համար: Մի հիմարի, որ իրեն դրել էր ազգի հերոսի տեղ ու ուզում էր մարդկանց միջոցով մարդկանց մոռանալ: Հասկանում եմ, հիմա մտքովդ ինչ ասես որ չի անցնում, բայց.. Բայց կներես: Ես գիտեմ, որ ազնիվ չէր:
                                                                                                   
                                                                                                    Քո մեղավոր Լուկա¦
                                                                                                             

Նրանք մեկ երկուս էին..

Քայլում էին երկուսը: Մեկը ժպիտն էր, մյուսը՝ արցունքը: Նրանք միշտ միասին էին: Սիրում էին քայլել իրար հետ ու քննարկել միայն և միայն սրտային հարցեր կամ էլ իրանց ոչ այնքան հասանելի քաղաքականություն կոչվող ռազմադաշտը, թեման, կյանքը: Երկար ճանապարհներ գնալու համար նրանց մոտ միշտ էլ կգտնվեին անվերջանալի թվով թեմաներ լռությունը խախտելու համար: Ժպիտը միշտ խրատում էր Արցունքին՝ ասելով, որ նա դոմինանտ է դարձել իրենց զույգում, իրեն ձայնի ու աշխատելու իրավունքից զրկել է:

Համաչափ քայլեր, իրար հերթ չտվող խոսքեր, Արցունքի մի քանի  սանտիմետրանոց առավելությունը Ժպիտի համեմատ ու գժական երաժշտության մշտական ներկայությունը... Ահա, թե ինչերով էին համեմված այդ երկուսի կամ կարելի է նաև ասել մեկում երկուսի զբոսանքները: 

Ժպիտը աշխատում էր "Ուրախությունների և զգացմունքների" նախարարությունում, իսկ արցունքը նրա օգնականն էր՝ մի քիչ բարձրահասակ ու նիհար: Ժպիտը պակաս աշխատասեր չէր արցունքից, ուղղակի շատ դեպքերում նրան էր թողնում ավարտին հասցնել աշխատանքները, իսկ երբեմն էլ տեղ-տեղ փոքրիկ թղթաբանությունն էր հանձնում իր բարձրահասակ օգնականին:
Նախարարության շենքը սովորական քառակուսի շենքերից չէր: Դա բաց գույնի քարից, կարճ վարսերով ու չընդգծված դիմագծերով աղջնակի դեմքի տեսք ուներ: Տարօրինակը այն էր, որ արցունքը և ժպիտը աշխատում էին տարբեր բարձրությունների վրա. Ժպիտի աշխատասենյակը ներքևի հարկերում էր, այտաշրթունքախառը տիրույթներում, իսկ Արցունքը միշտ վերևներում՝ չնայած, որ օգնականի պիտակն էր կրում, նա նայում էր բոլորին մեծ պատուհաններից, որտեղից բացվում էր աշխարհի մի հիանալի տեսարան:

Նրանք մեկ երկուս էին, երկու մեկ: Նրանք սիրելիներ չէին, քույր ու եղբայր չէին, նրանք բարեկամներ չէին, նրանք նեկ երկուս էին՝ իրարից անկախ, իրարից անբաժան:

Երբեմն Ժպիտը և Արցունքը միաժամանակ էին աշխատում: Դա լինում էր այն արտակարգ դեպքերում, երբ վերևներից երկուսի աշխատանքը միաժամանակ էին պահանջում, երբ քարե կառույցը պետք էր կենդանացնել, պետք էր, որ ինչ-որ անծանոթ "Ներաշխարհ" կոչվող աշխարհը տակնուվրա լիներ որոշակի պահերի: Ամեն անգամ Ժպիտն ու Արցունքը իրենց զբոսանքների ժամանակ սկսում էին բանավիճել, թե որտեղ է "Ներաշխարհը", իրենց աշխարհից վերև, ներքև, աջ, թե՝ ձախ:

Նրանք մեկ երկուս էին, մեկը Ժպիտը, մյուսը՝ Արցունքը, իրարից անկախ, իրարից անբաժան, իրարով պայմանավորված ու  փոփոխական...

Անկերպարանք..

Թեթև անձրև, 5 րոպեյից արդեն ջրհեղեղի վտանգ

Պատուհանագոգը դեռ դիմադրում է նրա միջին ծանրությանը: Բարի անձրևի կտկտոցները

հերթով անջատում են բոլոր զգայարանները ու պատուհանի ճեղքվածքից թափանցող սառը օդը գրկում է նրա այրվող մարմինը: Առաջին անգամ սառնությունը, քամին, անձրևը տեղ հասան ճիշտ և ճիշտ ժամանակին:

"Չէ՜, քո հետ հաստատ մի բան էն չի", "Ոնց որ քշված լինես", "Լսի, կարողա ձախ ոտքի վրա ես վեր կացել?", "Էստեղ ես, բայց ոնց որ Մոզամբիկում լինես", "Քիչ մնար անունդ էլ կմոռանայիր"................. Ու ամեն օր նման բառեր, տարբեր մարդկանց մուննաթ ձայնային ալիքները հասնում էին նրան: 

"Լուսե մի աղջիկ, լուսե մի մեռել.." կամ էլ՝ "Լուսամփոփի պես աղջիկ.." կամ էլ՝ "Մի անկերպարանք ուրու..." կամ էլ չգիտեմ ինչ կարելի էր վերագրել նրան: 

Հիմա էլ անձրևն է մեղավոր, հիմա էլ նա իր տկտկոցով ստիպեց հիշել, ստիպեց այրվել, ստիպեց հասկանալ սառնությանը: Վերջ.. Ավելին գրելու համար պետք է ներքին պատնեշը հաղթահարել.. 

Գլուխը հենեց տկտացող պատուհանին ու սառնության հաճելի շոյոցով անհայտացավ իրականությունից... 

Դարձավ անկերպարանք, աներազանք, անպատրանք ոչինչ.. 

Քամու մեղավորությունը..

Շունչ. քայլ. արտաշունչ..Շունչ . քայլ. արտաշունչ...Կա՛նգ առ.

Տաք քամին ուղեկցում էր.. Քայլերը տեղ-տեղ արագանում էին, հետո նվազում, մի պահ էլ լրիվ դադարում։ Քամին էր մեղավոր..

Նինան լսում էր ականջակալներից հոսող երաժշտության հետևում սուլող քամու ձայնը։ Կարծես թե ուզում էր ներս թափանցել ու գոռալ, բացատրել Նինային ինչ-որ բան։ Բայց, բայց Նինան չէր ուզում, չէր ուզում լսել քամու բառերը.  դրանց խաբվելու ու հավատալու վտանգը մեծ էր.
- Այ հիմա, եթե օրինակ այս կամակոր քամին համոզի ու օդ բարձրացնի ինձ։ Տեսնես ու՞ր կտանի անիրավը։ Իսկ եթե ձևացնե՞մ, թե համոզվել եմ ու կամային անցնեմ գետնից բարձր տիրույթնե՞ր։ Դե մանկության խաղերից մեկի նման, կստացվի քամու հետ գետնից բարձր եմ խաղում։ Այդ ընթացքում էլ կհասցնեմ տեսնել Նրան։ Հետաքրքիր կլինի ինչ է անում օրվա այս ժամին, տխու՞ր է, թե՝ գործերի գիրկն ընկած չի էլ հասցնում տխուր կամ ուրախ լինել։ Ինչ խոսք, հետաքրքիր ճանապարհորդություն կլինի։ Իսկ, միգուցե, այդ քամին հասկանա՞ իմ խորամանկությունը։ Չէ, նա հիմար է պարզ, համառ հիմար։ Չի հասկանա..

Այսպիսի անարդար ծրագրեր կազմելով քայլերն էր փոխում Նինան ուղիղ, լայն ճանապարհին։ Ինչպե՞ս էր քայլում։ Հահ, մեքենաները չէին ուզի հայտնվել այդ ճանապարհին Նինայի հետ միասին։ Մի պրազ գծագիր և դուք կստանայիք նրա շարժման հետագիծը. մեկ հայտնվում էր լայն ճանապարհի մի կողմում, մյուս րոպեին էլ՝ մյուս կողմում։ Քամին էր մեղավոր...

Տրվել էր երաժշտության հնչյուններին, աչքերը փակել էր ու գնում էր անմարդ ու անմեքենա ուղիղ ճանապարհով։ Ու՞ր էր գնում զիգզակաձև հետագծով...
Շունչ. քայլ. արտաշունչ..Շունչ . քայլ. արտաշունչ...Կա՛նգ առ.
Աչքերը բացվում են տարօրինակ կանգառից։ Անծանոթ միջավայր, գինու դատարկ բաժակներ, որոնք, կարծես թե, նոր էին դատարկվել կարմիր հեղուկից։ Սեղանի վրա հեղուկից մնացած հետքերն էին ընկած՝ արբած ինչ-որ մարդիկ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ թեթևակի շարժվում էին քնած տեղը։
-Որտեղ ե՞մ։ Ովքե՞ր են այս մարդիկ։ Չէ, երևի արդեն տուն եմ հասել ու հոգնածությունից ընկել, քնել։ Սա էլ տարօրինակ մի երազիկ է, որը մեկ-երկու վայրկյանից կգնա այն հազարավոր երազների հետքերով, որոնք տեսնում եմ, բայց միևնույն է չեմ հիշում։
Երազիկից դուրս գալու համար Նինան մի ոտքով հարվածեց մյուս ոտքին (հիմար տեսարան), բայց փաստորեն հարվածի պատճառով զգացվող ցավը բավականին ուժեղ էր անիրական լինելու համար։  Հայտնվելով այս հետաքրքիր իրավիճակում՝ Նինան սկսեց ուսումնասիրել շրջակայքը, մարդկանց, որոնց նա հանդիպեց տարօրինակ վայրում, նույնիսկ շշի մի քիչ մնացած գինուց համտեսեց։  Սեղանի ծայրին, ձեռքերի վրա ընկած երիտասարդը գրավեց Նինայի ուշադրությունը իր ձեռքերով, որոնք հսկայի ձեռքեր էին հիշեցնում։ Անցյալի մի տեսարան անցավ Նինայի աչքերի առջևով, բայց շփոթմունքն ու պահի ազդեցությունը չթողեցին հասկանալ դրա բովանդակությունը։ Մոտեցավ երիտասարդին՝ ավելի ուշադիր ուսումնասիրելու համար (միևնույն է նա քնած էր շատ խորը ու հանգիստ քնով)։
Շունչ. քայլ. արտաշունչ..Շունչ . քայլ. արտաշունչ...Կա՛նգ առ.
Կիսադեմը չափազանց ծանոթ էր անծանոթ լինելու համար։ Այս անգամ անցյալը կրկին այցելեց, բայց հստակ ու բովանդակալից մի տեսարանների փունջ բերելով։
Քամին հիմար չէր... Քամին չի սիրում, երբ նույնիսկ մտքում փորձում են խաբել։ Քամին գոռում էր, որ Նինան քայլերի ուղղությունը փոխի. չլսեց..


Հսկայի ձեռքերով երիտասարդը Նա էր։ Նա տխուր չէր, գործերով չափազանց զբաղված լինելու համար էլ գինին հարմար գործիք չէր։ Ժամանակի ընթացքում  Նա վերածվել էր
ընկերների հետ ամբողջ օրը աննպատակ թափառող, գինետների բոլոր խմիչքներին շատ լավ ծանոթ մի ամբարտավանի, ում կարելի էր հանդիպել գրեթե միայն այս վիճակով. սեղանին արբած ընկած։
 Ծիծաղելի ու անհավանական մտքերը դարձան իրականություն...
Զիգզակաձև հետագիծը ավարտվեց գետնից բարձր տիրույթում...
Նինան  դեռ նայում էր այդ հսկա ձեռքերին..Քամին հեգնական սուլում էր էլի։ Արդեն հաղթանակել էր, գոռալու կարիք չկար... Նինան կանգնած էր Նրա առջև..
Քամին էր մեղավոր...

Կարծես թե, լույս է բացվել․․

Թաց անձրևը հասնում է մարմնիս: Լռում է․․Չէ որ իր գործը լուռ է անում: Տհաճ սարսուռ է պատում ու էլի այս օրը:  Այս կամ այն, նույնն է: Այն օր էլ էլի կանգած էի  կանգառում ու էլի նայում էի լուսամփոփի ներքևի գետնի թաց տիրույթին, հետո զայրացած երկնքին, հետո այնտեղ աչքերդ էի գտնում, հետո կորցնում դրանք, էլի գտնում, հետո գտած՝ ջնջում:

-Այ հիմա, այս պահին թուղթ ու գրիչն է պակասում: Թեկուզ, որ այն կթրջվեր ու տառերը կլղզորվեին  թղթի ամբողջ մակերեսով ու բացի ինձնից ու վերևից նայող բարի աչքերով պապիկից, ոչ-մեկ չէր իմանա լղզորված թանաքը ինչ տեսք ուներ մի քանի րոպե առաջ: Սիրուն բան կստացվեր բայց, գիտե՞ս: Մյուս կողմից էլ,  ընկերներս արգելել են տխուր թեմաներից նորից ու նորից գրել: Չէ՜, թղթի ու գրչի բացակայությունը տեղին է:  Կներեք ինձ, իմ ժպտացող ընկերներ, պետք է գրեմ․․

Կյանքումս առաջն անգամ էր: Հա չեք հավատա, բայց առաջին անգամն էր, որ անձրևի  սառը կաթիլների հետ հաշտվեցի: Միշտ չէի հասկանում մարդկանց, երբ խոսում էին այդ հրաշք զգացողության մասին:  Իմ համար դա հրաշք չէր, դա անհրաժեշտություն էր, պահանջ: Սառն էր, ցավոտ էին ասեղի նման հարվածները, բայց հաճելի էր զգալ, որ բնությունն ինքն է խոսում իմ լեզվով: Պատուհանագոգին նստած գուցե լսում էի ձայնը, գուցե սկսում էի խոսել նրա աղմուկի, շխկ-դխկոցների հետ, երբ հարվածում էր գետնին, տանիքին, պատուհանին ու ․․ ու

Անձրևից հետո թրջված մաքրություն, բարև՜

Կարծես թե,  լույս է բացվել: Կարծես թե, արևը կրկին հասկացավ ինձ: Կարծես թե, ահա, գարուն է: Կարծես թե իմ գարունն է․․ գիժ, խենթ, վախկոտ ու անխոս:  Էլ չեմ ուզում դանդաղ քայլել: Կքայլեմ արագ, շա՜տ արագ, որ չհասցնեք հարվածել: Մի ակնթարթում կկորչեմ: Չեմ լինի: Գարունը  կփրկի իր անձրևով․․

Քեզ նվեր` սպիտակ թուղթ...

Ես, դու, նա, մենք բոլորս մենք չենք ճանաչում ոչ մեկի: Ես չեմ ճանաչում քեզ, դու չես ճանաչում ինձ, նա չի ճանաչում մեզ: Ես քեզ եմ ստեղծում, դու` ինձ, նա` մեզ: Ինչքան էլ դու ինձ համոզես, որ դու այնպես ես, ես պիտի հավատամ իմ ստեղծած "քեզ"-ին: Դու իմ համար դու չես: Երևի դու չգիտես էլ, որ քո հետ եմ խոսում:

- Գիտես ինչ, ես պարբերաբար քեզ նվերներ եմ մատուցում: Հա հա, նվերներ, իմ նման գիժ նվերներ: Գիտեմ, դրանք արժեք չունեն քո համար, բայց իմ համար երևի ամենակարևոր բաներն են աշխարհում:

-Նվե՞ր: Երևի չգիտես, բայց ես նվերները ատում եմ: Դրանք պարտավորեցնում են, թեկուզ մի "շնորհակալության", թեկուզ մի ժպիտի, որ պիտի նկարեմ դեմքիս: Դու մտածում ես, որ ժպիտ կարող ես պարգևել, բայց չես հասկանում, որ մարդ երբեմն պիտի խորտակվի իր ներսում, պիտի կորցնի իրեն ամբոխի մեջ: Պիտի պայքարի իր դեմ ու մի օր աչքերը բացի ու հասկանա, որ գտավ իրեն` թեկուզ երազում: Ու այդ երազից կսկսի կերտել իրեն: Հետո կ.

 -Ստոպ!! Ես պիտի խոսքդ կտրեմ` ոչ շաքարով. քաղցր չեմ սիրում: Դու ինձ պարտավոր չես ոչ մի նկարած ժպիտ ու կեղծ "շնորհակալություն": Ես ոչինչ չեմ կորցնում քեզ նվեր մատուցելով: Իմ նվերները, ախ իմ նվերները, դրանք ընդամենը մտքեր են: Պարզ, մաքուր ու օդից կախված մտքեր: Ես նվիրում եմ քեզ իմ մտքերի 65%-ը:

 - Ես քեզ նկարել էի արդեն: Ռետինը գցիր: Մի մաքրի այդ պատկերը: Դա իմն է, թող մնա այդպես, որովհետև դու գնալու ես շուտով, իսկ ես քեզ երազումս տեսնելով` արդեն ավարտել եմ քո պատկերը իմ համար: Չփչացնես այն` սովորությանդ համաձայն: 

Ռետինը ընկավ: Դու գցեցիր: Ես ատում եմ նվերները, ես ատում եմ քո ժպիտը: Ես ատում եմ քեզ նկարած ինձ, որովհետև այնտեղ դու կատարյալ ես, որովհետև ես հավատում էի քեզ, իսկ դու... որովհետև ամեն ինչի համար պատասխան էի տալու, իսկ դու ինչպես միշտ ջրից չոր էիր դուրս գալու: Հա, գիտեմ, որ էդպիսի հատկություն ունեմ անծանոթ մեղքերն էլ վրաս վերցնել: Ա~խ, հա հիշեցի, ես քեզ չէի ճանաչում: Անիրավ, խուճուճ աչքերդ էլ հեռացրու: Դրանցից բարություն է թափում ու ես չեմ կարողանում տեղավորել այդքանը իմ սրտում: Այնպես որ ահա: Վերցրու քեզ նվեր` սպիտակ թուղթ: Այնտեղ կնկարես, կլցնես, թե` կներարկես բարությունդ` քո գործն է: Միայն թե չթողնես այն կորի, գնա ջուրը ընկնի ու հոսանքի ազդեցության տակ ընկած դառնա մարդկային ևս մեկ մեղք, սուտ: Դե~, մի ամաչիր: Ես քեզ չեմ պարտավորեցնում, սպիտակում տես ոչինչ չկա, այսինքն ես քեզ ոչինչ չեմ նվիրում, բայց դու ստանում ես մի թանկ բան, որին միայն դու կհասկանաս: Դա կլինի քո սպիտակ թուղթը, որտեղ կսկսես նոր մաքուր նկար, քո գույներով` թեկուզ դրանք շատ խուճուճ են, դե մեջը խճճվում եմ, ինչ մեղքս թաքցնեմ.. Ես քեզ արդեն նկարել եմ իմ սպիտակ թղթի վրա, բայց չես երևում գիտես: Դե չէի կարողանում բացի սպիտակից ուրիշ գույն վերցնել, դու երազիս "դու"-ն չէիր լինում: Կարդում ես չէ՞ Ահա, քո հետ եմ խոսում: Հա, հա հենց քո: Որ հիմի աչքերդ վազեցնում ես, որ շուտ պրծնեն այս ձանձրալի տողերը: Չմտածես, որ սա ուղղված է այն մեկին կամ միակին, չգիտեմ էլ որն է ճիշտ: Նույնիսկ կհամարձակվեմ խնդրել, որ մի բան հիշես.

 ...Դու ես ինձ, նրան նկարում: Քո ձեռքին են մատիտն ու ռետինը: Կարող ես նկարել ամբողջ էջով մեկ, կարող ես նկարել փոքրի~կ` մի անկյունում, կարող ես նկարել իմ համար քո նախատեսած գույներով, կարող ես թողնել այն դատարկ: Բայց մի շտապիր ռետինը վերցնել, ջնջել: Գցիր ռետինը ձեռքիցդ ...

Առանց «ինչու»-ների ու «որովհետև»-ների..

- Արի´: Նստի´ր Կողքս: Ժպտա´, դա ինձ արդեն հերիք է 

- Գիտե ՞ ս, ես հավատում եմ

- Ու ՞մ: Լավ, կամ ինչի՞ն

- Ամենին: Ես հավատում եմ իմ արևին, հավատում եմ ժպիտին, հավատում եմ իմ երազներին ու երազանքներին: Քեզ էլ եմ հավատում` ուրիշ  ելք չունեմ:

- Բայց ես վատն եմ: Ինձ պետք չէ հավատալ: Մի օր ես կգնամ ու դու էլի կգնաս այ այն անկյունը` այն քո աշխարհը: Ես դա ուղղակի չեմ ուզում: Առանց բացատրությունների, առանց ինչու-ների ու որովհետև-ների: Ես քեզ չեմ սիրում: Ես քեզ ուղղակի ունեմ իմ ներկայում, ունեցել եմ ոչ վաղ անցյալում ու պահպանում եմ, որ ունենամ հեռու ապագայում: Իմ հետ հույսեր չկապես, ապրիր ուղղակի, ապրիր ազատ` առանց «ինչու»-երի ու «որովհետև»-ների, որոնք դու այդքան շատ ես սիրում

- Ես ազատ եմ: Ու ապրում եմ, ուղղակի ապրում: Բայց հավատում եմ քեզ, որովհետև ազատ եմ, երբ տեսնում եմ քեզ, ժպիտդ, երբ դու անկեղծ ես ինքդ քո հետ, երբ կեղծ ու արհեստական չես: Ես զուրկ եմ այդ 

կապանքներից  միայն այդ դեպքերում: 

- Էլի «բայց» ու էլի «որովհետև»

- Ըհն.., - (Լռություն), - Յուրաքանչյուր խոսք պիտի  դուրս գա մեր բերանից  ինչու՞  հարցը տալուց ու որովհետև  բացատրությունը ստանալուց հետո: 

- Դեռ մարդ չես դարձել, Փոքրի~կ

- Ի~: Ինչու՞ Իմ տարիքում մարդիկ արդեն սեփական բիզնեսն են ունենում, ստեղծած են լինում ամուր կամ ոչ այդքան ամուր ընտանիք ու արդեն ուրախանում են իրենց համով բալիկներով: 

- Մարդիկ սովոր են արարքներ գործել` անգամ իրենք իրենց չտալով այդ ինչու հարցը ու չստանալով որովհետև բացատրությունը: Նրանք անում են գործը ու հեռանում.,

- Իսկ  ամենակարևորը ու՞մ են թողնում: Ի՞նձ: Լավ, ինչ արած, դրանք էլ կվերցնեմ: Մեկ է, ես հավատում եմ  այդ բացատրության ու հարցերի կարիք չզգացող մարդկանց: 

Մի քանի րոպե լռություն է: Փոքրիկը չի լսում զրուցակցի ծանր շնչառությունը ու խառնվում է

- Հե~յ: Գնացի՞ր: Իսկ, իսկ քո «ինչու՞»-ն , իսկ «որովհետև՞»-ը...

Փոքրիկը վերցնում է այդ հարցերի ու բացատրությունների կույտը ուսերին ու ծանր քայլերով դուրս գալիս  այդ հավատով լի սենյակից, որտեղ սովորաբար հանդիպում  էր իր հավատի ու ազատության ընկերոջ հետ: 

Թողեք զգամ.. Մի սպանեք!!!

Թող լինի սա մի օր, երբ Լիլին գժվեց, երբ որովայնում, ուղեղում ոչ թե թիթեռնիկներ կամ ծաղիկների թերթիկներ էին թռվռում, այլ մարդկանց դեմքերը, խոսքերը, պատկերները: Մարդկանց դեմքերը` չարությամբ լցված, պատրաստ հոշոտել իրար: Երկար ժամանակ է արդեն, ինչ փորձում է կարգավորել կյանքը, երբ փորձում է  կարծես թե հարազատներին հասկացնել, որ ծիծաղելով, ծաղրելով երբեք չեն կարող օգնել դիմացինին, իսկ եթե չեն էլ ուզում օգնել` պետք չէ խանգարել, որ ինքն իրեն տեսնի ինչ կերպ է կարգավորում: Լիլին արթնանում էր ժպիտով ու գլուխը բարձին դնում արցունքներն աչքերին: Ամեն գիշեր նույն պատմությունն էր: Ժամերով պտտվում էր անկողնում` այդպես էլ հարմար, պաշտպանված տեղ չգտնելով այդ մի փոքր տարածությունում:
Այդ օրն էլ արթնացավ ժպիտով, օրվա կեսը անցավ ժպիտով: Բախ! Մի հարված... Ու վերջ:
Գլուխը կախեց ու վարդագույն ակնոցները մի հարվածով կորցրեցին իրենց վարդագույն ապակիները` թողնելով մետաղե ծայրերով այդ առարկային տկլոր, հետն էլ անգույն: Լիլին մենակ էր` փաստորեն: Կծկվում էր տաք ադեալի մեջ ու էլ չկարողանալով պահել կուտակված արցունքները` սկսում էր լացել: Անձայն, որ ոչ մեկը չլսի, թաքուն, որ ոչ մեկ չտեսնի, անհետք, որ ոչ մեկ չհասկանա: Ծիծաղում էր` հիմար կատակների վրա: Երբեմն արդեն դժվար էր այդ ամենի վրա ձևացնել դեմքին ծիծաղը և ժպիտը: Առայժմ ստացվում էր դերը պատվով տանելը, կարծես թե դեռ ոչ ոք չի հասկացել: Համոզում էր, որ կողքին ընկերներ ունի: Մոռանում էր, որ ամեն մարդ իր դարդին ա: Ու ժպտում էր, ծիծաղում էր:
Մի բաժին մրոտված երեսով ու հոգով վերադառնում է տուն: Կիսաանձրև ձյունը թրջում էր մազերը: Դեմքին հարվածքում էր մռայլ ներկան: Նայում էր առաջ:
"Էլի՞ մշուշ.. Հերիք չի՞
Ուզում եմ տեսնել: Զգում եմ մի բան: Հասկանում եք: Զգում եմ: Թողեք զգամ!! Մի սպանեք!! Ախր անհասկանալի է, անարդար: Բոլորին վերադառնում է այն, ինչ տալիս են դուրս, դիմացինին, շրջապատ: Սա չէր իմ տվածը: Սա չէր.. "
Ու էլի սառը անկողինը, պիտակների արդեն տեսականին, լողացող, վազող օրերը օրացույցից սպառնում են իրենց մինուսներով: Ու Լիլին ուզում է ուղղակի բռնել սլաքները` ժամանակի: Դրա համար նա ուժ կգտնի իր թույլ մարմնում.. Մշուշի մեջ չէր տեսնում, չէր լսում: Մշուշի մեջ զգում էր լուսավոր կետը` միակ բանը, որ ներկայում պահում էր նրան: Ու անրևախառը ձնի տակ, վիրավորանքների հերթական մասնաբաժինը կուլ տալու ժամանակ, ադեալի մեջ կծկված, գրքերի, խնդիրների կույտի մեջ նստած, թե անկողնում շուռումու գալուց կրկնում էր Լիլին. "Թողեք զգամ..Մի սպանեք!!"

Անվերնագիր N2

"Հասկանալի հույզերի մի շարան է հետապնդում ինձ: Ես հասկանում եմ մարդկանց, բայց միևնույն ժամանակ մեղադրում մաքուր սխալներ գործելու մեջ: Ես հասկանում եմ, բայց լռում եմ: Անհասկացողի ու միամիտի կերպարը այս պահին ձեռնտու է: Պիտի լռեմ, պիտի թաքցնեմ: Մարդիկ արժանի չեն  իրենց հավասարին: Մարդիկ ձգտում են իրենցից ավելիին կամ էլ իրենցից մի քանի քայլ հետ մնացածին: Դու հիմա հեգնում ես, մեղադրում, լռում, անպատվում: Դու լուռ ես.. Դու մեղավոր ես: Երբեմն ինքս ինձ ստիպում եմ երջանիկ զգալ այն մտքից, որ ես անմեղ եմ, որ  մտքերիս կծիիկի մեջ չի եղել չարի մասնաբաժինը: Մտածել եմ, վախեցել, բայց .. Բայց ուղղակի անմեղ մնացել:"
Երկար ժամանակ գրելու պատճառով մատի վրա փոսիկ առաջացրած գրիչը ձեռքին  անշարժացել էր Նինան` հայացքը հեռու~,  մքերը կարծես թե մոտիկ, բայց կրկին հեռու.. Երեկոյան երկինք էր դա, երբ սպիտակ կամ տեղ-տեղ կապույտ այդ զանգավծները, որոնց ամպեր ենք ասում, հոսում էին դեպի գիշերակաց: Իրենց հերթափոխն էին ստանձնում խիստ, մռայլ հագուստներով, փոքրիկ աստղիկ-զարդերով գունավորած գիշերային ամպերը: Նինան չէր էլ հասկացել, թե ինչպես է վաղվա անվերջ թվացող նախադասությունների հարյուրյակները թողել և ընկել լողացող ամպերի ու աստղերի ալիքների մեջ: Ինչպես է սկսել յուրաքանչյուր հետ մնացած ամպիկի իր կողմը քաշել ու սկսել հարցուփորձ անել: Ի ՞նչ էր հարցնում: Նրա մասին.. Խեղճ ամպիկներին այնքան էր տանջում, մինչև նրանք չդիմանալով ուժերը հավաքում էին ու վազում մեծերի հետևից: Նա լուր չուներ արդեն ինչքան ժամանակ կլիներ: Չնայած, որ վաղուց արդեն հրաժարվել էր այն մտքից, որ երբևէ խոստովանել է ինքն իրեն, թե կարող է սիրել երկրային, մարմնական կերպարանք առած որևէ էակի: Նրա համար մարդ ասվածը շատ հարաբերական էր: Լռության ու երազների մեջ էր նա միայն գտնում իրեն: Այնտեղ թվացյալ իրականությունը ավելի մոտիկ էր իրեն, ավելի քաղցր, ավելի գրավիչ, ավելի ու ավելիների մի անվերջ բառարան.. Դե ինչ, սա է իրականությունը, այն պիտի ընդունել անխոս ու առանց առարկությունների: Թերևս առարկելը անիմաստ է, անօգուտ. միևնույն է ոչինչ չի փոխվելու, ոչ-մեկն էլ չի փոխվելու.. Նինան կմնա ինչպիսին որ է, առանց  կեղծ դիմակ, կամ էլ ձևական պահվածք իրեն շնորհելու: Միևնույն է Նինայի համար կյանքը միայն նրանում չէր: Օր-օրի շուրջը պտտվող կամ դադարի մեջ գտնվող առարկաները, մարդիկ սկսում էին անսովոր մի հետաքրքրություն իրենց մեջ արթնացնել ու օր-օրի նա ավելի էր սկսում  հասկանալ, որ կյանքը մտքերում չէ, դա ուղղակի պատրանք է, որ մենք ստեղծում ենք իրականության պատահականությունների  հետ համադրելով: 

Իրականություն..

Գիշերը մտածել էի արդեն, թե ինչ պիտի անեմ: Նույնիսկ, թե երբ պիտի ժպտամ, երբ պիտի աչքերս փակեմ ու կորչեմ իրականության քաղցր գույների մեջ: Երաժշտությունը, որը պիտի կանգ առներ այդ պահին, քայլերս, որոնք պիտի դադարեին առաջ գնալ: Ամեն ինչ, ամեն ամեն ինչ.. Բայց լույսը բացվեց, արևը հեգնական ժպտաց, ամպերը քամի խոստացան:
Դատարկություն, միայն դրանով էի լցված: Միևնույն է, չհանձնվեցի
Գնացի, քայլերս ուղղեցի դեպի վերև, դեպի լույս, դեպի քամի: Ժպտում էի հիմարի նման, ժպտում էի կողքս նստած ագռավին, որը հետևում էր օդերում թռվռող իր ընկերուհուն: Երաժշտության ամեն մի հնչյունը ավելի էր քաղցրացնում ժպիտս: Դատարկություն էի գովերքում, փառաբանում:
-Ինչու՞ ես նորից այստեղ եկել: Մի ամիս առաջ այստեղ եկար արցունքն աչքերիդ: Ցուրտ էր այն ժամանակ, էլի քամի, բայց արցունքներիդ մեջ հույս կար: Իսկ հիմա՞
-Ինչու՞ եմ եկել.. Գիշերը որոշեցի, որ այստեղի կարիքն ունեմ: Հասկացա, որ այդ օդը պետք է ապրելու համար: Հասկացա, որ այս պատկերը կյանքիս բոլոր պահերին պիտի տեսնեմ: Այն օրը, հա այն օրը մենք միասին էինք նայում այնտեղ, հիմա ես մենակ եմ իմ զույգ աչքերի հետ:
-Բայց այս ամենը քեզ ցավ է պատճառում: Սխալ է այստեղ գալը:
-Սխալ չէ: Ես այստեղ ինձ պաշտպանված եմ զգում: Երբ այս շենքերը, շարժվող մեքենաները, խաչվող փողոցները կամ գլխիկոր քայլող մարդկանց տեսնում եմ իրար հետ: Հասկանում եմ, որ շատ փողոցներ դեռ պիտի խաչվեն իմ կյանքում: Ու ժպտում եմ, երևի հիմար եմ, չգիտեմ: Դու ինչու՞ ես այստեղ:
-Տե'ս, օդում թռվռում է, աչքերը փայլում են, որովհետև իմ կողքին է: Իմ լիարժեք կեսն է, ծանոթացիր: Ճիշտ է մեզ ագռավ են ասում, բայց մենք էլ ենք կարողանում զգալ, ժպտալ կամ թեկուզ սիրել:
-Գիտեմ: Ինձ թվում է անշունչ առարկաներն էլ են սիրում: Օրինակ իմ կապույտ գրիչը ոնց որ թե անտարբեր չէ կարմիրի նկատմամբ: Առանձին կիսատ են:
-Հա, ինչ է, դու չգիտեի՞ր: Դա շնչելու կամ էլլ ուտելու նման է: Լինում են չէ պահեր, երբ չես ցանկանում ուտել կամ մոռանում ես ուղղակի: Սիրելն էլ է այդպես, դատարկության պահերը հենց այդ ժամանակն է, երբ ուղղակի մոռանում ես կամ էլ ցանկանում ես մոռանալ: Գալիս է մի պահ, երբ քաղցը տանջում է արդեն ու հիշում ես ուտելու մասին: Հասկացիր, կգա մի պահ, երբ կհիշես ներսումդ ապրող սիրո մասին
-Չեմ ուզում հիշել, երբեք: Կամ էլ, թող նոր ու քաղցր իրականությունը հիշեցնի մոռացվածի մասին: Արդեն ուշ է ու ոնց որ մրսում եմ: Դու էլ գնա, նա քեզ սպասում է, փորձիր չնեղացնել նրան երբեք, նա արժանի չէ: Երգերս  ինձ են սպասում: Հաջողություն, չգիտեմ մյուս անգամ, երբ կգամ...
-Գնա ու միշտ ժպտա..

Երեսով դեպի պատը..

Գլուխդ բարձին ես դնում ու սկսում է զրույցը պատից քեզ նայող մորուքավոր, բարի աչքերով ծերունու հետ, որին դու Աստված ես ասում:
-Այսօրն էլ անցավ Աստված ջան: Ի՞նչ ես ուզում, որ պատմեմ: Թե ինչպե՞ս անցավ օրս, թե ի՞նչ լավ մարդկանց հանդիպեցի ու թե ինչքա՞ն բարի էին նրանք կամ թե ինչքա՞ն ժպիտ պարգևեց ինձ այս օրը: Չէ, կներես, բայց ասելու բան չունեմ: Քեզ պետք է լսել, չէ՞ : Լսեցի, լսեցի ինչ էիր ասում, հետո՞:  Կարծես թե հավատս կորցնում եմ, գիտես: Այն ժամանակ այնքան էի քեզ հավատում, որ աչքերս բացում էի, երկնքին էի նայում, որը դեռ կապույտ էր ու արև էր իր մեջ պարունակում, բարի լույս առաջինը քեզ էի մաղթում, լավ օր էի ցանկանում երկուսիս էլ, հետո նոր տեղիցս վեր կենում:
Էսպես մի երկու բան ես ասում Աստծուն, որին պատկերացնում ես պատից քեզ նայող: Հետո սկսում ես գնալ անցյալ, վերադառնում ես ներկա, հասկանում ներկայի քաղցրությունը, որը ունի դառը երանգներ:
Զգում ես, որ մեջքի վրա անհարմար է ու ինչ էլ ասես Ատծուն մեկ է, նա իր որոշումները հետ չի վերցնելու ու ապագադ ավելի վատն է լինելու: Ու շրջվում ես կողքի վրա, ցանկալի է ձախ, որովհետև դեռ չես մոռացել աջ ուսիդ նստած հրեշտակի մասին, որին չէիր ուզի ճզմել,  չնայած, որ նրան լսելու պատճառով էլ է, որ հիմա էս օրի ես: Շրջվում ես, կծկվում ու դեռ երկու ժամ էլ արթուն ես` երեսով դեպի պատը...

Տաք քամու հետ..

- Մի գոռա վրաս, ես  ընդամենը օգնել եմ նրան, իսկ էդտեղ վատ բան չկա
- Օգնել ես? Ա~խ, Լիլի, դու ոնց որ երեխա լինես: Դու օգնել ես նրան, ով քեզ ցավ է պատճառել, ում պատճառով դու օրերով չէիր խոսում, չէիր ուտում ու միայն քնելով էիր կարողանում հանգստանալ ու հիմա եկել ասում ես, որ օգնել ես այդ ահավոր մարդուն?
-Ախր, Գո~ռ, հասկացիր, ես այլ ելք չունեի: Ես մարդ եմ ու նա էլ իմ նման մարդ է: Այդ պահին նա իմ օգնության կարիքն ուներ ու ես չէի կարող անտարբեր անցնեի կարիքավոր մարդու կողքով` հասկանալով, որ ինձնից կարող է կախված լինել մեկի ժպիտը, մեկի առողջությունը կամ ուրախությունը
-Բոլորս վախեցել էինք, երբ իմացանք նրա հետ ես
-Գիտեմ, կներեք ինձ, դու իմ լավ ընկերն ես ու գիտես, որ չեմ ուզում քեզ այսպես նյարդային տեսնել: Դե~, ժպտա~, ընդհանրապես ջղայնանալու առիթ չկա, լավ? հավատա ինձ
-Լավ, բայց խոստացիր, որ էլ էդպիսի բան չես անի: Հասկացիր, ամեն ինչ վերջացած է ու դու ոչինչ չես կարող անել, ինչ եղել է, պետք է մոռանաս ու շարունակես ժպտալ, ծիծաղել ու ծաղրել: Մի խոսքով դու պարտավորես կյանքը վայելել, այլ ոչ թե այն հազիվհազ կրել ուսերիդ ու սրտիդ վրա:
Լիլիի ամենամոտ մարդը մայրիկից հետո Գոռն էր` նրա  ամենամոտ ընկերը: Գոռը սովորում էր քոլեջում, որը գտնվում էր Լիլիի դպրոցից ոչ հեռու: Երբ հարմար էր լինում նրանք միասին էին գնում տուն, իսկ այդ երբը համարյա ամեն օր էր լինում: Լիլիենց տունը ավելի հեռու էր ու դեռ երկար ճանապարհ էր մնում նրան անցնելու միայնակ: Դե պարզ է նա միայնակ իրեն չէր թողնի: Երաժշտությունը նրա մենության ու դատարկ ճանապարհի լավագույն ընկերն էր: Հեռախոսի մեջ "լցոնած" երգերն էլ անիմաստ չէին, ամեն մեկը մի պամտություն, ամեն մեկը մի էջ էր, ամեն մեկը մի բառակույտ էր ու երկու զույգ աչքեր էին: Գոռին նա վստահում էր ամեն ինչ, նույնիսկ իր վատ արարքները, չնայած որ դրանք շատ քիչ էին: Իմաստ չէր գտնում ինչ-որ մեկին վատություն անելու մեջ, դրանից մենակ վատ լիցքեր էր ստանում: Անկախ իրենից ժպտում էր ու հիմարի նման ժպտում: Միասին գժություններ էին անում: Լիլին եղբայր, քույր չուներ և Գոռը նրա համար ամեն ինչ էր. եղբայր, քույր, հորեղբայր, հորաքույր և այլն: Գոռը գիտեր Լիլիի կյանքի բոլոր մանրամասները ու երբեք նրան չէր արգելում ոչինչ, թողնում էր, որ զգա ցավը, փորձի դիմացինին, զգա խաբվելու համը: Ու զգաց, համտեսեց ու ցավեց:
Այս անգամ էլ, Լիլին ու Գոռը թեթև գժտվելուց հետո բարձրացան իրենց սիրելի վայրը ու սկսեցին երգել: Երգում էին աչքերը փակ ու ինքնամոռաց, մի շիշ գինին ձեռքներին.. Դե գնա, դե գնա, կհիշես էլ քո ժպիտը քո, հայացքը իմ: Կար ժամանակ, երբ իմ երազն էիր կարծես: Դառնում էիր հուր ու բոցկլտում կյանքով: Դե գնա..
Այս տողերը եղան վերջինը  և երկու գժերը էլ  փակեցին աչքերը գարնանային տաք քամու հետ..